مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی، یکی از عوارض متداول بارداری در بین زنان به شمار می‌رود. حتی زنانی که قبل از آغاز بارداری دارای فشار خون نرمال بوده‌اند، بعد از هفته بیستم بارداری، ممکن است دچار مسمومیت بارداری شوند. این وضعیت در زنان بارداری که بالای ۳۵ سال دارند، بیشتر مشاهده می‌شود. پره اکلامپسی با نشانه‌هایی نظیر فشار خون بسیار بالا و دفع پروتئین در ادرار تشخیص داده می‌شود. با توجه به خطرات این بیماری برای مادر و جنین، در این مقاله قصد داریم به شرح این بیماری، علائم و درمان آن بپردازیم، با ما تا انتهای مقاله از کاریوژن با ما همراه باشید.
مسمومیت بارداری چیست؟
مسمومیت بارداری یک اختلال پیچیده است که برخی از زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری با علائمی نظیر فشار خون بالا، افزایش پروتئین در ادرار و تورم پاها و دست‌ها بعد از هفته بیستم بارداری، شناخته می‌شود. پره اکلامپسی میتواند خفیف یا شدید باشد و به آهستگی یا به سرعت پیشرفت کند. این بیماری معمولا در اواخر دوران بارداری اتفاق می‌افتد. می‌توانید با آزمایش ژنتیک جنین نیز این موارد را بررسی کنید.
مسمومیت بارداری خفیف یا پره اکلامپسی خفیف
به طور کلی پره اکلامپسی بر اساس شدت بیماری، به دو نوع خفیف و شدید طبقه‌بندی می‌شود. از آنجایی که روشهای تشخیص و درمان هر نوع با دیگری متفاوت است، تشخیص نوع بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. زمانی می‌توانیم بگوییم فرد به پره اکلامپسی خفیف مبتلا شده است که دارای علائم زیر باشد:
- میزان پروتئین دفعی در ادرار فرد، ۰.۳ گرم طی ۲۴ ساعت باشد.
- میزان فشار خون فرد باردار بالای ۱۴۰ سیستولیک یا ۹۰ دیاستولیک باشد.
- فرد در هفته ۲۱ بارداری به بعد قرار دارد.
- به جز موارد ذکر شده نشانه دیگری در مادر یا کودک وجود نداشته باشد.
- مسمومیت بارداری شدید یا پره اکلامپسی شدید
پره اکلامپسی شدید نسبت به نوع خفیف آن، حادتر است. تشخیص مسمومیت بارداری شدید نیاز به آشنایی و داشتن اطلاعات کافی در مورد مسمومیت بارداری خفیف و همچنین دقت به شناخت بعضی مشکلات دیگر در مادر یا جنین دارد. توجه به علائم زیر در شناخت مسمومیت بارداری شدید یا پره اکلامپسی شدید، مهم است:
- افزایش دو برابری بعضی از آنزیم‌های کبدی که با آزمایش خون مشخص می‌شود.
- وجود حداقل ۵ گرم پروتئین در نمونه ادرار ۲۴ساعته فرد
- علائمی مبنی بر وجود مشکلاتی در سیستم عصبی مرکزی مانند سردردهای شدید، مشکلات بینایی و تاری دید، تغییر خلق و خو و وضعیت روحی
- اختلال در رشد جنین و محدود شدن آن
- علائمی مبنی بر ابتلا به مشکلات کبدی مانند درد در شکم همراه با حالت تهوع و استفراغ
- علائمی مانند تغییر رنگ پوست به رنگی مایل به آبی در اثر مشکلات تنفسی و ادم ریوی
- سکته
- کاهش تعداد پلاکت‌های خون یا ترومبوسیتوپنی
- فشار خون بالای ۱۶۰ سیستولیک یا ۱۱۰ دیاستولیک
- مسمومیت بارداری تشنجی
مسمومیت بارداری تشنجی در زنان باردار مبتلا به پره‌اکلامپسی شدید رخ می‌دهد. این وضعیت بسیار خطرناک است و چنان چه کنترل یا درمان نشود، میتواند باعث مرگ مادر و جنین شود. مسمومیت بارداری تشنجی از علائم مسمومیت بارداری برخوردار است، با این تفاوت که میتواند با تشنج همراه باشد. عدم کنترل و درمان پره‌آکلامپسی، موجب حاد شدن بیماری تا حدی می‌شود که برای مادر و جنین بسیار خطرناک است. مسمومیت بارداری تشنجی با علائم شدید و خطرناکی مانند تشنج و اغما همراه است که این موارد میتواند منجر به مرگ مادر یا جنین شود.
علاوه بر این، قبل از تشنج ناشی از این وضعیت، کشیدگی و گرفتگی شدید عضلات در فرد باردار مشاهده می‌شود. در چنین شرایطی به دلیل وخیم بودن اوضاع، پزشک دیگر به شرایط جنین و سن بارداری توجه نمی‌کند و با القای زایمان، به بارداری خاتمه می‌دهد.
علائم مسمومیت بارداری چیست؟
از علائم مسمومیت بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تورم
اولین نشانه این بیماری ایجاد ورم در دست و صورت است. به طور کلی چنان چه پاها در دوران بارداری ورم کنند، نشان دهنده این بیماری نیست اما ورم دست و پا می تواند نشانه آغاز ابتلا به مسمومیت بارداری باشد. در مقاله ناباروری و سقط کمی به این موضوع پرداخته شده است.
بالا رفتن فشار خون
حتی اگر فشار خون در محدوده نرمال قرار داشته باشد، میزان افزایش فشارخون باید مورد توجه قرار گیرد. می‌توان از طریق اندازه گیری افزایش فشارخون پس از هفته بیستم حاملگی، پره اکلامپسی را تشخیص داد.
وجود پروتئین در ادرار
دفع پروتئین و وجود آن در ادرار میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. اما چنان چه میزان آن در یک نمونه ادرار تصادفی، بیشتر از حد خاصی باشد؛ می‌توان مسمومیت حاملگی را تشخیص داد. برای بررسی دقیق‌تر، پزشک متخصص زنان یک نمونه ادرار 24 ساعته را از نظر وجود پروتئین در ادرار مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
افزایش وزن
چنانچه فرد باردار با افزایش وزن بدون توجیه و علتی مواجه شود، باید برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کند. افزایش وزن بدون علت و بیش از حد معمول می تواند نشانه ابتلا به مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی باشد.
روش های درمان مسمومیت بارداری
متاسفانه تاکنون برای مسمومیت بارداری یا پره آکلامپسی روش درمانی خاصی ابداع نشده است و بهترین راه درمان این وضعیت، زایمان زود هنگام است. چنانچه فرد باردار به پره اکلامپسی شدید مبتلا باشد، پزشک ممکن است به فرد توصیه کند که در بیمارستان بستری شود. بستری شدن در بیمارستان، کنترل سطح فشار خون مادر و بررسی شرایط رشد جنین را ممکن می‌سازد.
پزشک میتواند برای درمان و کنترل فشارخون مادر از تجویز برخی داروها کمک بگیرد. از نمونه این داروها می‌توان به داروهای ضد فشارخون برای کنترل فشار خون، کورتیکواستروئیدها برای رشد ریه‌های جنین و داروهای ضد تشنج اشاره کرد. چنان چه درمان و کنترل جوابگو نباشد، پزشک زایمان زودهنگام، بعد از هفته سی و هفتم بارداری را برای مادر توصیه خواهد کرد.
تشخیص مسمومیت بارداری چگونه انجام می شود؟
ابتدا فشار خون مادر بررسی می‌شود، چنانچه فشار خون بالاتر از حد طبیعی باشد؛ پزشک از طریق بررسی‌ها و معاینات بیشتر سعی می‌کند بیماری را تشخیص دهد. اگر مادر دارای سابقه مسمومیت بارداری در خانواده باشد و یا حتی موارد خفیف عوامل ریسک ابتلا به مسمومیت بارداری را داشته باشد، حساسیت پزشک روی بررسی بیشتر وضعیت مادر، افزایش می‌یابد.
اگر فشار خون مادر از اندازه ۱۴ روی ۹ بیشتر باشد، پزشک تلاش می‌کند دفع و وجود پروتئین در ادرار را مورد بررسی قرار دهد؛ او این کار را به وسیله آزمایش مسمومیت بارداری انجام می‌دهد. چنانچه در یک نمونه ادرار ۲۴ساعته از مادر، ۳۰۰ میلی‌گرم پروتئین وجود داشته باشد میتواند نشانه ابتلا به مسمومیت بارداری باشد.
عوارض مسمومیت بارداری چیست؟
برخی عوارض مسمومیت بارداری برای مادر ایجاد می شود و شامل مشکلاتی نظیر حالت تهوع، استفراغ، مشکلات تنفسی، سردرد و سرگیجه و مواردی از این قبیل میباشد. در مورد عوارض مربوط به جنین، علاوه بر زایمان زودرس و جنین نارس، مسمومیت بارداری میتواند مشکلات زیر را برای جنین به دنبال داشته باشد.
سندرم هلپ
زمانی که نارسایی‌های کبدی منجر به از دست دادن پلاکت توسط مادر شود؛ سندرم هلپ اتفاق افتاده است. این سندرم یکی از خطرناک‌ترین مشکلات دوران بارداری به شمار می‌رود. سندرم هلپ منجر به افزایش ترشح آنزیم‌های کبد می‌شود و بیمار را به عارضه همولیزی دچار می‌کند. چنان چه این سندرم دیر تشخیص داده شود و یا اقدامات لازم برای کنترل آن صورت نگیرد، می تواند باعث پاره شدن کبد، خونریزی یا سکته مغزی شده و مرگ مادر و جنین را به دنبال داشته باشد.
جدا شدن جفت
اگر جفت که به دیوار رحم وصل است، به صورت کامل یا جزئی جدا شود؛ این عارضه جدا شدن جفت نام دارد و میتواند جان جنین را تهدید کند. جدا شدن جفت باعث خونریزی شدید در مادر شده و باعث نقص در تغذیه جنین و اکسیژن‌رسانی به او می‌شود. این وضعیت در بهترین حالت توقف رشد کودک را به دنبال خواهد داشت.
روش های پیشگیری از مسمومیت بارداری
همان طور که پیش‌تر ذکر شد، درمان خاصی برای این بیماری وجود ندارد اما با برخی راهکارها می‌توان از ابتلا به مسمومیت بارداری پیشگیری کرد. این راهکارها شامل موارد زیر می‌شود:
- مصرف کلسیم و مواد معدنی مورد نیاز بدن به میزان کافی
- مصرف مکمل‌های ویتامین تحت نظر پزشک
- داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات تازه و اسیدهای چرب اشباع
- داشتن تحرک کافی و انجام ورزش و فعالیت‌های منظم به صورت روزانه
- انجام تمامی ورزش‌هایی که پزشک در دوران بارداری مجاز می‌داند
- کم کردن یا حذف کلی مصرف نمک در دوران بارداری
- کنترل وزن و کاهش آن تا حد متناسب
- عدم استفاده از فراورده‌های پروتئینی مانند انواع سوسیس، کالباس و…. در رژیم غذایی
- کاهش مصرف آن دسته از مواد غذایی که در تولید آن‌ها مواد نگهدارنده به کار رفته است.
سوالات متداول مسمومیت بارداری
ایجاد ورم در اندامهایی مانند دست، پا و صورت، افزایش وزن، فشار خون بالا و دفع پروتئین از طریق ادرار از جمله علائم ابتلا به این بیماری هستند.
یکی از روشهای تشخیص مسمومیت بارداری، اندازه گیری فشار خون و بررسی میزان پروتئین موجود در ادرار است. نشانههای ابتلا به مسمومیت بارداری چیست؟
از چه راهی مسمومیت بارداری را باید تشخیص داد؟
جمع بندی مسمومیت بارداری
همان طور که در این مقاله ذکر شد، بهترین راه برای جلوگیری از مسمومیت بارداری و تشخیص به موقع ابتلا به این بیماری، انجام آزمایش‌های لازم و غربال‌گری میباشد. همچنین بهتر است قبل از بارداری، با مراجعه به پزشک فشار خون خود را بررسی کرده و از میزان ریسک خود برای ابتلا به این بیماری آگاهی کسب کنید. پیشنهاد می‌شود آزمایشات سل فری و سایر آزمایشات مرتبط را در اولویت خود قرار دهید.
مصرف قرص برای افزایش کلسیم خیلی مهمه
مطالب کامل و مفید بود
واقعا تشکر میکنم