آزمایش پدر فرزندی (تعیین هویت یا تعیین ابوت)

آزمایش پدر فرزندی یا paternity، آزمایشی است که در آن رابطه پدر یا مادر زیستی و فرزندان مورد بررسی قرار می‌گیرد. علاوه بر این، امکان شناسایی سایر اقوام مانند خواهر، برادر، پدربزرگ، مادربزرگ، عمو، عمه و… امکان پذیر است. این آزمایش با مطالعه ژنتیکی هر فرد، پروفایل ژنتیکی یا اثر انگشت ژنتیکی او را بررسی می‌کند. مقایسه پروفایل ژنتیکی هر فرد امکان شناسایی رابطه بین آن‌ها را ممکن می‌سازد.

در این مقاله از کاریوژن با موضوعات زیر آشنا می‌شویم:

• آزمایش پدر فرزندی چیست؟
• آزمایش پدر فرزندی چه انواعی دارد؟
• آزمایش پدر فرزندی چه کاربردهایی دارد؟
• هزینه آزمایش پدر فرزندی چگونه می‌باشد؟

آزمایش پدر فرزندی

تعیین هویت آزمایشی است که غالبا به منظور تأیید رابطه والد- فرزندی صورت می‌پذیرد. ‏به همین صورت این آزمایش برای تأیید رابطه پدر بیولوژیک و فرزند و تعیین هویت و تعیین ابوت نیز انجام می‌گیرد. به آزمایش تعیین هویت، آزمایش‎ Paternity ‎نیز ‏گفته می‌شود. این آزمایش به عنوان دقیق‌ترین روش تشخیصی رابطه پدر و فرزندی مورد استفاده قرار می گیرد و دارای دقت ‌‏%99.9 است‎.

آزمایش تعیین هویت با توجه به درخواست متقاضیان در مواردی که به هر دلیل نیاز به اثبات این رابطه وجود ‏داشته باشد انجام می‌شود‎. در این آزمایش نمونه ‏DNA‏ پدر یا مادر فرضی با نمونه فرزند مقایسه می‌شود. در صورتی که فرزند هنوز به ‏دنیا نیامده باشد، لازم است از جنین نمونه‌گیری شود و مقایسه نمونه والد با نمونه جنینی انجام گیرد. ‏

این آزمایش نیز برای مشخص نمودن نسبت مادر و فرزند با عنوان maternity معرفی می‌شود. البته تست maternity کمتر معمول است و به دلیل اینکه در بیشتر موارد رابطه خونی مادر و فرزندی مشخص گردیده است. به جز حالتی که پس از چند سال مادر برای اثبات نسبت فامیلی با شخصی انجام دهد.

انواع آزمایش پدر فرزندی

آزمایش‌های پدر فرزندی را می‌توان در دوران بارداری یا بعد از آن انجام داد. آزمایشات پس از زایمان یا آزمایشاتی که بعد از تولد نوزاد انجام می‌گیرند، می توانند از طریق مجموعه بند ناف پس از زایمان انجام شوند. همچنین می‌توان آن‌ها را با نمونه خون گرفته شده در آزمایشگاه، پس از خروج نوزاد از بیمارستان انجام داد.

انتظار برای تأیید پدر بودن تا زمان زایمان، ضمن اطمینان از نتایج دقیق، ممکن است برای شما و پدر ادعا شده دشوار باشد. چندین آزمایش پدر فرزندی وجود دارد که می‌توان در دوران بارداری از آن‌ها استفاده کرد.

روش غیر تهاجمی

در این روش که از هفته نهم بارداری قابل انجام است (تست NIPT)، خون مادر ارزیابی می‌شود. هدف از انجام این تست، بررسی و ارزیابی قطعات بسیار کوچک DNA که به عنوان DNA سلول‌های آزاد جنینی (cff DNA) نامیده می‌شوند، می‌باشد که این قطعات در زمان بارداری (در هفته هفتم بارداری) در خون مادر پیدا می‌شوند. در نتیجه این کارها، با استخراج خون مادر می‌توان DNA جنین را با پدر و مادر آن مقایسه نمود. از آن جایی که در این روش، نمونه‌گیری بافتی صورت نمی‌گیرد و تنها خون مادر بررسی می‌شود، به آن روش غیرتهاجمی می‌گویند.

روش تهاجمی

این روش بر اساس مدل نمونه‌گیری، در زمان‌های متفاوتی قابل انجام است. در صورتی که قرار باشد از پرزهای کوریونی (CVS) استفاده گردد، می‌توان نمونه‌گیری را در بازه‌های زمانی هفتۀ 13-10 بارداری و اگر قرار باشد مایع آمینوتیک را بررسی کنند، می‌توان نمونه‌گیری را در هفته‌های 16-14 انجام داد.

روش‌های دیگری هم برای تعیین هویت مورد استفاده قرار می‌گیرد اما قدرت تشخیص کمتری دارند. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم:

استفاده از میتوکندری

در این روش میتوان قرابت از طرف مادر یا زنان فامیل را ‏مشخص کرد. میتوکندری دیگر اندامک داخل سلولی است که دارای ماده ژنتیکی میباشد ولی ماده ‏ژنتیکی آن توارث مادری دارد و از مادر به فرزندان (چه دختر و چه پسر) به ارث میرسد. پس اگر ‏افراد دارای مادر مشترک یا جد مادری مشترک باشند دارای علایم یکسانی بر روی میتوکندری خود ‏خواهند بود. ‏

‏استفاده از ‏STR‏های کروموزوم ‏Y

کروموزوم ‏Y‏ در مردان وجود دارد و فقط از ‏پدر به پسران منتقل می شود. لذا از این روش می توان قرابت افراد ذکور یا مردان خانواده را مشخص ‏کرد. مثلا رابطه عموزادگی و امثالهم. ‏

در دنیای امروز، استفاده از این روش‌ها در دادگاه‌های ‏کشورهای مختلف از جمله ایران، کاربرد دارد. امروزه تعداد خیلی کمی از قاضی‌ها را می‌توان یافت که به ‏نتایج این روش اعتقادی نداشته باشند و از آن برای نتیجه گیری خاصی استفاده نکند‎.

کاربردهای آزمایش پدر فرزندی

عموم مردم این تفکر غلط را دارند که از آزمایش پدر فرزندی فقط برای مشخص نمودن رابطه والدین با فرزندان استفاده می‌شود، در صورتی که این مورد فقط یکی از کاربردهای این آزمایش محسوب می‌شود. در ادامه با رایج‌ترین کاربردهای آزمایش پدر فرزندی آشنا می‌شویم:

• تعیین هویت جنین
• بررسی همسان بودن دوقلوها
• اثبات جابه‌جایی نوزاد پس از تولد
• کاربرد در امور جنایی مثل قتل یا تجاوزات جنسی
• تعیین شباهت به واسطه نسبت‌های خونی میان فرد با پدر، پدربزرگ و اقوام پدری
• کاربرد در مهاجرت، برای کشورهایی که تست هویت را برای ورود افراد الزامی می‌دانند.
• پیدا کردن خانواده‌های اجساد گمشده یا سربازان مفقود الاثر
• بررسی نمونه‌های جمع آوری شده از صحنه‌های جرم
• جست‌وجوی اعضای گمشده خانواده ‏
• تشخیص هویت اجساد از روی آثار باقیمانده از بدن در حوادثی نظیر سیل و زلزله، آتش سوزی، ‏سوانح هوایی، تصادفات، جنگ‌ها و …‏

آزمایش پدر فرزندی در گذشته با استفاده از روش‌هایی مانند تعیین گروه خونی، آنالیز آنزیم‌ها، پروتئین‌ها و آنتی‌ژن لوکوسیت انسانی (HLA) انجام می‌گرفت اما امروزه، بررسی DNA کروموزومی، استاندارترین روش برای این کار می‌باشد.

هزینه آزمایش ژنتیک پدر فرزندی

بسته به نوع رویه ای که انتخاب می‌کنید، قیمت‌های آزمایش پدر فرزندی متفاوت است. به طور معمول، این تست قبل از تولد کودک هزینه کمتری دارد زیرا از هزینه‌های اضافی پزشک و بیمارستان جلوگیری می‌کنید.

جمع بندی

در این مقاله از کاریوژن به بررسی مطالب زیر پرداختیم:

• تعیین هویت آزمایشی است که غالبا به منظور تأیید رابطه والد- فرزندی صورت می‌پذیرد.
• آزمایش پدر فرزندی به صورت کلی در دو نوع تهاجمی و غیرتهاجمی انجام می‌شود.
• آزمایش پدر فرزندی غیر از تعیین هویت جنین کاربردهای دیگری مانند بررسی همسانی دوقلوها، تشخیص هویت اجساد و … دارد.