دیابت بارداری و تشخیص آن برای زنان باردار

دیابت بارداری یکی از مشکلاتی است که برخی از زنان به خصوص در سن بالاتر و هنگام بارداری با آن مواجه می‌شوند. به احتمال زیاد تا کنون در مورد این بیماری شنیده اید، اما در مورد علائم آن چه می‌دانید؟ چگونه می‌توان از ابتلا به دیابت بارداری پیشگیری کرد؟ آیا در صورت ابتلا به این بیماری، جنین نیز آسیب می‌بیند؟ چنان چه به دنبال پاسخ این سوالات و بسیاری از سوالات دیگر در مورد دیابت بارداری هستید، این مقاله از بهترین آزمایشگاه ژنتیک اصفهان را تا انتها مطالعه نمایید.

دیابت بارداری چیست؟

همان طور که از نام دیابت بارداری مشخص است، این بیماری در دوران بارداری برخی از زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هورمونی که به طور طبیعی قند را از خون می‌گیرد و به صورت گلیکوژن در بدن ذخیره می‌کند، انسولین نام دارد. جنین در رحم مادر، با تولید هورمون‌هایی، باعث مقاومت مادر در برابر انسولین خود می‌شود. در نتیجه بدن مادر شروع به تولید انسولین بیشتری می‌کند، اما در برخی مواقع، بدن مادر نمی‌تواند انسولین کافی تولید کند. این امر موجب افزایش سطح قند خون بدن مادر و ابتلا به  دیابت بارداری خواهد شد.

روش‌های تشخیص دیابت بارداری

تشخیص دیابت بارداری از طریق آزمایش امکان‌پذیر است. طبق نظر پزشکان، اکثر زنان باردار باید در ۶ یا ۷ ماهگی بارداری خود تحت آزمایش تشخیص قند خون قرار بگیرند. اما اگر فرد در گروه پر خطر برای ابتلا به دیابت بارداری قرار دارد، باید زودتر و در ابتدای بارداری برای آزمایش اقدام کند و این آزمایش مثل سل فری از اهمیت بالایی برخوردار است.

در صورتی که پزشک علائمی از دیابت بارداری مشاهده کند و یا فرد دارای سابقه قند خون بالا باشد؛ غربالگری دیابت انجام می‌شود. در غیر اینصورت، به احتمال زیاد پزشک غربالگری را تا هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ حاملگی، به تعویق می‌اندازد. می‌توان از طریق آزمایش‌هایی نظیر تست چالش گلوکز (GCT)، آزمون تک ‌مرحله‌ای چالش گلوکز و آزمون دو مرحله‌ای چالش گلوکز این بیماری را تشخیص داد.

علائم بالا بودن قند در بارداری چیست؟

به طور معمول زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری، هیچ علامت خاصی ندارند و بالا بودن قند در بارداری را تنها می‌توان با غربالگری تشخیص داد. اما به طور کلی از نشانه‌های قند خون بالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوشیدن فراوان آب
• افزایش تعداد دفع ادرار و حجم آن
• احساس خشکی در دهان
• احساس کسالت و خستگی
• مشکلات بینایی و تاری دید
• احساس تشنگی بیش از حد
• حالت تهوع

چه عواملی احتمال دیابت بارداری را افزایش می‌دهد؟

عوامل زیر می‌توانند خطر ابتلا به دیابت بارداری و نیز ناباروری و سقط را افزایش دهند:

• سن بالای ۳۵ سال
• وزن زیاد و چاقی
• افرادی که در خانواده سابقه ابتلا به بیماری دیابت نوع ۲ دارند
• سطح بالای قند خون در دوران پیش از بارداری که نشان دهنده فاز پیش دیابت است .
• در بارداری قبلی، سابقه ابتلا به دیابت بارداری داشتند
• متولد شدن نوزادی که بیش از ۴ کیلو گرم وزن دارد.
• سابقه متولد شدن نوزاد مرده

عوارض بروز دیابت بارداری چیست؟

عوارض بالا بودن قند در بارداری شامل عوارض مخصوص مادر و عوارض مخصوص جنین می‌شود:

عوارض مخصوص مادر: افزایش فشارخون (ابتلا به پره اکلامپسی)، پاره شدن غیر معمول کیسه آب و زایمان زودهنگام و ابتلا به انواع عفونت ادراری در اواخر بارداری

عوارض مخصوص جنین: افزایش وزن جنین و رشد غیر طبیعی (ماکروزومی)، زایمان سخت به دلیل جنین بزرگ، قند خون پایین یا کاهش میزان کلسیم در بدن نوزاد

چنان چه بالا بودن قند در بارداری، کنترل شود؛ احتمال عوارض فوق کاهش می‌یابد.

دیابت بارداری چگونه درمان می‌شود؟

درمان دیابت بارداری از طریق انجام اقدامات لازم، برای اینکه قند خون خود در محدوده طبیعی نگه داشته شود؛ امکان ‌پذیر است. این کار را می‌توان با عمل به توصیه‌های زیر انجام داد.

برنامه و رژیم غذایی

• چنان چه به دیابت بارداری مبتلا هستید؛ تمام گروه‌های غذایی را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• سعی کنید دفعات غذا خوردن خود را بیشتر کرده و از حج آن بکاهید به عنوان مثال به جای سه وعده، پنج یا شش وعده غذایی با حجم کمتر مصرف کنید.
• مواد قندی نظیر انواع شیرینی ها، مربا، نوشابه ها، قند، شکر و… را به میزان بسیار کم و با نظر پزشک استفاده کنید.
• کربوهیدرات‌ها مانند انواع نان، برنج، ماکارانی و سیب زمینی را طبق نظر پزشک و به اندازه‌ای که او تعیین می‌کند، مصرف کنید.
• در برنامه غذایی خود، مواد فیبردار نظیر میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات سبوس دار را بگنجانید.
• به یاد داشته باشید که نیاز بدن شما در دوران بارداری به گروه شیر و لبنیات، افزایش می‌یابد.

ورزش‌های مناسب دیابت بارداری

همان طور که می‌دانید، انجام ورزش برای سلامتی کلی بدن از جمله کمک به درمان دیابت بارداری، بسیار مناسب است. تمام زنانی که به این بیماری مبتلا هستند و از نظر پزشک مانعی برای فعالیت بدنی ندارند، باید ورزش را در برنامه هفتگی خود بگنجانند. از جمله ورزش‌های مناسب برای افراد مبتلا به دیابت بارداری می‌توان ورزش‌های هوازی و پیاده روی را نام برد. طول مدت ورزش باید حداقل ۳۰ دقیقه در روز باشد که می‌تواند به دفعات بیشتر و زمان کمتر نیز تقسیم شود. توجه داشته باشید که شدت ورزش باید از پیاده روی معمولی، سریع‌تر باشد. می‌توانید در منزل نیز این فعالیت‌ها را انجام دهید؛ مثلا در جا بدوید.

تزریق انسولین

بعضی مواقع نمی‌توان با اقدامات غیر دارویی، قند خون مادر را در محدوده مناسب حفظ کرد و پزشک برای مادر باردار دارو تجویز می‌کند؛ این دارو معمولا انسولین است ولی گاهی پزشک ممکن است داروهای خوراکی نظیر متفورمین نیز تجویز کند. می‌توانید نحوه تزریق انسولین را از پزشک بیاموزید و در منزل به راحتی این کار را خودتان انجام دهید. تزریق انسولین با استفاده از سرنگ یا قلم‌های انسولین انجام می‌گیرد. تزریق انسولین برای مادر یا جنین خطری به دنبال ندارد.

روش‌های پیشگیری از ابتلا به دیابت بارداری چیست؟

با به کار بردن روش‌های زیر، می‌توان تا حد زیادی از ابتلا به دیابت بارداری پیشگیری کرد:

• چنانچه باردار هستید و خطر ابتلا به دیابت حاملگی برای شما بالا می‌باشد، یک رژیم غذایی مغذی اتخاذ کنید و ورزش منظم را فراموش نکنید. حتی داشتن فعالیت‌های سبکی مانند پیاده‌روی می‌تواند تا حد زیادی از ابتلا به دیابت بارداری پیشگیری کند.
• چنان چه تصمیم به بارداری گرفته‌اید و دچار اضافه ‌وزن هستید، با پزشک متخصص در مورد کاهش وزن و رسیدن به وزن متناسب خود، آماده‌ شدن مشورت کنید تا بتوانید از او برای رسیدن به وزن مناسب کمک بگیرید. حتی اندکی کاهش وزن نیز می‌تواند خطر ابتلا به دیابت بارداری را کاهش دهد.
• به یاد داشته باشید در دوران بارداری، مراقبت‌های مخصوص این دوران را انجام داده و تمام غربالگری‌ها و آزمایش‌های لازم را فراموش نکنید.

مراقبت‌های بعد از زایمان مادر مبتلا به دیابت بارداری

از جمله مراقبت‌های بعد از زایمان برای افرادی که به دیابت بارداری مبتلا هستند می‌توان موارد زیر را بیان کرد.

غربالگری دیابت و انجام آزمایش‌های لازم

به مادران مبتلا به دیابت بارداری، توصیه می‌شود که در حدود ۴ تا ۱۲ هفته پس از زایمان، آزمایش‌های لازم بررسی میزان قند خون را انجام دهند. در حدود ۹۵ درصد از موارد ابتلا به دیابت بارداری، پس از زایمان قند خون به حالت طبیعی برمی گردد و ادامه درمان متوقف می‌شود. اما امکان ابتلا به دیابت در سال‌های آینده برای این افراد وجود دارد؛ به همین دلیل باید هر ۳ سال یک بار آزمایش‌های لازم برای تعیین قند خون را انجام دهند.

فواید شیردهی به نوزاد

یکی از اقداماتی که به مادران برای کاهش احتمال ابتلا به دیابت توصیه می‌شود، شیردهی به نوزاد است. علاوه بر کاهش احتمال ابتلا به دیابت، شیردهی به نوزاد دارای فایده زیادی برای مادر و نوزاد می‌باشد. به همین دلیل به مادرانی که می‌توانند نوزاد را با شیر خود تغذیه کنند، توصیه می‌کنند که حتی الامکان این کار را انجام دهند. همچنین آزمایش ژنتیک جنین برای سلامت خود و فرزندشان را نیز جدی بگیرند.

سبک زندگی سالم

ریسک ابتلا به دیابت در افرادی که مبتلا به که دیابت بارداری بوده اند، بیشتر از سایر افراد است. به این افراد توصیه می‌شود برای‌عدم ابتلا به دیابت نوع ۲، سبک زندگی خود را اصلاح کرده و یک سبک زندگی سالم را در پیش بگیرند. عاداتی مانند داشتن یک برنامه غذایی مناسب، انجام فعالیت‌های بدنی، مدیریت کردن استرس و تناسب اندام، منجر به ایجاد یک سبک زندگی سالم می‌شوند.

سوالات متداول دیابت بارداری

جمع بندی دیابت بارداری

از آنجایی که ابتلا به دیابت بارداری می‌تواند اثرات منفی بر روی سلامت مادر و جنین داشته باشد؛ آشنایی با این بیماری و انجام مراقبت‌های لازم در این زمینه بسیار مهم است. به همین دلیل در این مقاله به شرح دیابت بارداری و هر آن چه که لازم است در این خصوص بدانید، پرداختیم. در انتها به یاد داشته باشید با انجام آزمایش‌های لازم همچون آزمایش ژنتیک بارداری می‌توانید با تشخیص به موقع این بیماری، از عوارض بعدی آن جلوگیری کنید.